od maszyny do pisania po druk cyfrowy
Budynek F przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie, wcześniej „Dom Młodego Robotnika”, przekazany Uczelni przez Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego w 1955 r. – w tym miejscu wszystko się zaczęło…
Z tym miejscem wiąże się historia Wyższej Szkoły Inżynierskiej – historia Politechniki Rzeszowskiej. To tutaj pierwszych 24 słuchaczy zdawało egzamin końcowy i uzyskało w 1955 r. dyplom inżyniera mechanika specjalności technologia budowy maszyn… Z tym miejscem wiąże się również historia Oficyny Wydawniczej PRz, która w grudniu 2015 r. obchodziła swoje 45. urodziny.
Przygotowania do podjęcia przez Uczelnię działalności wydawniczej rozpoczęły się w 1968 r. W dniu 1 lutego 1969 r. została powołana Komisja Wydawnicza – zajęła się ona organizacją wydawnictwa i usystematyzowaniem związanych z tym potrzeb. Z inicjatywy tej Komisji 1 grudnia 1971 r. utworzono w ówczesnej Wyższej Szkole Inżynierskiej Samodzielną Sekcję Wydawnictw, a jej kierownikiem od 1 października 1972 r. została mgr Antonina Węgiel.
Ze względu na rosnącą liczbę zadań i obowiązków Komisję Wydawniczą przekształcono w Komitet Redakcyjny, który utworzyli przedstawiciele wszystkich instytutów Uczelni. Jego zadaniem było koordynowanie i nadzorowanie działalności wydawniczej. Początkowo publikowano zaledwie kilka tytułów rocznie (1969 r. – 1 tytuł, 1972 r. – 10 tytułów, 1975 r. – 16 tytułów). Musiały wtedy wystarczyć jedna bądź dwie powszechnie stosowane maszyny do pisania… Wraz ze wzrostem liczby studentów systematycznie zwiększała się też liczba wydawanych książek.
Ważną datą w historii Oficyny Wydawniczej jest rok 1975. Zakupiono wówczas nowoczesne maszyny i rozpoczęto druk we własnym zakresie w utworzonym na Uczelni Zakładzie Małej Poligrafii. Jego pierwszym i długoletnim kierownikiem był pan Franciszek Nawłoka. Od 2006 roku szefem produkcji w Drukarni Oficyny Wydawniczej jest inż. Paweł Kuś.
W 1982 roku wydawnictwo kierowane przez mgr. Jana Znamirowskiego otrzymało nazwę Redakcja Wydawnictw Uczelnianych, a w 1995 r. zostało przemianowane na Oficynę Wydawniczą. W latach 1983-2016 wydawnictwem kierowała mgr Barbara Mazewska. Jej obowiązki od 1 stycznia br. przejęła mgr inż. Joanna Bieniasz.
Maszyny do pisania, stół kreślarski, rapidografy…
W latach 80. w wydawnictwie prace przepisywano na maszynach do pisania - początkowo o napędzie ręcznym,
a później elektrycznym. Zakupiono nowoczesne jak na owe czasy maszyny firmy IBM. Dzięki wymiennym głowicom dawały one możliwość wyboru czcionki (Times, Curier, Italic), a nawet jej rozmiaru (10 czy 12 punktów).
Matryce przygotowywano na papierze kredowym (245 x 340 mm) z wytłoczonymi marginesami oraz liniami wyznaczającymi środek strony i miejsce na paginę. Aby tytuły rozdziałów były większe niż tekst podstawowy, zecer w drukarni składał je z czcionek, drukował, po czym były one naklejane na matrycę. Do zadań zecera należało również przygotowanie okładki, zaproszeń i innych druków.
Publikacje naukowe wyróżnia duża liczba tabel i rysunków, które dawniej wykonywał kreślarz – czarnym tuszem na kalce za pomocą rapidografów. Każda przepisana praca przechodziła korektę. Często konieczne było przepisywanie całych fragmentów tekstu, czasem zaś wystarczyło naklejenie zmienionej literki na matrycę…
Komputery, skanery, drukarki…
W 1990 roku w wydawnictwie pojawił się pierwszy komputer. Rozpoczął się czas składu i łamania tekstu, obróbki ilustracji i tworzenia grafiki. Początkowo prace były przepisywane w programie ChiWriter (środowisko DOS), a ich wydruk niewiele różnił się od maszynopisu. Wybór czcionek był jeszcze skromny (również Times i Curier). Nieco później zaczęto stosować program T3 – polski program opracowany we Wrocławiu, który jednak nie zyskał popularności.
Po pojawieniu się środowiska MS Windows upowszechnił się edytor MS Word. Jest on stale udoskonalany i modyfikowany, a kolejne wersje pozwalają na sprawne wykonywanie grafiki, rysunków, schematów czy tabel. Ponieważ specjalistyczne programy dają jeszcze więcej możliwości, do tworzenia grafiki rastrowej i wektorowej zakupiono wówczas m.in. Adobe Photoshop i CorelDRAW, a do składu „Gazety Politechniki” – program Ventura Publisher (w wersji angielskiej), który wykorzystywano przez wiele lat. Obecnie największą popularnością cieszy się InDesign.
Druk cyfrowy
Na przestrzeni 52 lat zmienił się sposób przygotowywania publikacji do druku. Zmienił się także sam druk. Stare techniki naświetlania są wypierane przez nowoczesne maszyny cyfrowe. Druk cyfrowy pozwolił zmniejszyć koszty produkcji, dzięki wyeliminowaniu pewnych prac niezbędnych przy druku analogowym (przygotowanie matryc, montaż kalek, naświetlanie płyt). Taki druk charakteryzuje wysoka jakość i krótszy czas wykonania.
Poligrafia została wyposażona w wiele nowych urządzeń, umożliwiających m.in. przygotowanie twardej oprawy, foliowanie okładek. Zakupiono nowoczesny sprzęt do druku czarno-białego i kolorowego, a także ploter, który umożliwia druk wielkoformatowy. Na miejscu są także wykonywane prace introligatorskie, przykładowo renowacja zniszczonych książek z uczelnianej biblioteki.
Profil Oficyny Wydawniczej Politechniki Rzeszowskiej
Podstawą oferty wydawniczej są podręczniki i skrypty przeznaczone dla studentów. Ich zakres tematyczny jest bardzo szeroki, dostosowany do profilu kształcenia Politechniki Rzeszowskiej (m.in. mechanika, budownictwo, architektura, elektrotechnika, biotechnologia, ekonomia, nauki humanistyczne). Są to przystępnie napisane książki, przekazujące trudne zagadnienia w czytelny i interesujący sposób. Autorzy i redaktorzy dokładają wszelkich starań, by wyróżniały się one dopracowaną merytorycznie treścią, staranną redakcją i ciekawą szatą graficzną.
Drugi blok publikacji to prace naukowe, przeznaczone dla osób poszukujących wiedzy specjalistycznej. Często są one wynikiem wieloletnich badań autorów, efektem ich doświadczeń zdobytych w wyniku współpracy z przemysłem. Powierzenie nam tych monografii i praca nad nadaniem im odpowiedniej formy edytorskiej jest dla nas zawsze wyrazem zaufania ze strony autorów. Staramy się, aby wkład, który może wnieść praca redakcyjna w wydawnictwie przyczynił się do podkreślenia i wyeksponowania ich wartości merytorycznej.
W Oficynie Wydawniczej są także publikowane materiały z konferencji naukowych i sympozjów, „Prace Kół Naukowych” prezentujące dorobek naukowy studentów oraz artykuły naukowe w kilku seriach (Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury – JCEEA, Elektrotechnika, Mechanika – RUTMech, Humanities and Social Sciences – HSS, Modern Management Review – MMR, Journal of Mathematics and Applications – JMA, a także kwartalnik Polskiej Akademii Nauk „Advances in Manufacturing Science and Technology”) oraz prace okolicznościowe, związane z życiem Uczelni, np. Doktoraty Honoris Causa.
Nasze publikacje można zakupić w siedzibie Oficyny Wydawniczej w bud. F przy ul. M. Skłodowskiej-Curie. Prowadzimy również sprzedaż wysyłkową. Zamówienia można składać, pisząc na adres: annaj@prz.edu.pl. Pełna oferta dostępnych książek jest zamieszczona na stronie internetowej wydawnictwa.
Na tej stronie są także udostępniane niektóre publikacje naukowe – na podstawie licencji Open Access – CC BY-NC-CD 3.0 PL, zgodnie z wytycznymi MNiSW wdrażającego politykę otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych finansowanych ze środków publicznych (m.in. artykuły w zeszytach naukowych).
Od 52 lat…
W ciągu 52 lat istnienia Oficyny Wydawniczej wiele się zmieniło. Proces wydawniczy znacznie się skrócił, możliwy jest druk większej liczby tytułów, wydawane prace są lepszej jakości. Jedno nie ulega zmianie – działalność Oficyny Wydawniczej Politechniki Rzeszowskiej zawsze wiąże się z troską o wysoki poziom merytoryczny i edytorski publikowanych prac.
Korzystając z okazji pragniemy podziękować naszym autorom, którymi są przede wszystkim pracownicy naukowi Politechniki Rzeszowskiej, za współpracę – często długoletnią – i powierzanie nam swoich książek. Z radością powitamy także nowych autorów. Udzielamy porad językowych, edytorskich i technicznych, staramy się dzielić naszym doświadczeniem wydawniczym. Wszystkich Państwa serdecznie zapraszamy.
